فرهنگ و هنر

زبانهای رایج و نوع گویش در شهرستان

الف- زبان فارسی : شهرستان همدان با توجه به اینكه بیشتر در منطقه‌ای ترك زبان قرار گرفته و شهرها و روستاهایی كه در مجاور آن قرار گرفته و با این شهر در مراوده می‌باشند عموماً ترك زبان هستند لیكن مردم شهر همدان و برخی از روستاهای مجاور آن و شهر مریانج به زبان فارسی و آمیخته به لهجه خاص و با استفاده از استعارات و ویژگیهای خاص در ادای بعضی كلمات كه ویژه فارسی همدانی است تكلم می‌كنند. قدمت این زبان فارسی در این شهر به قدمت استقرار مادهای آریائی می‌باشد و می‌توان گفت كه فارسی زبانان همدان از قدیمی‌ترین ساكنان این منطقه محسوب می‌شوند.

ب ـ زبان تركی : اكثر ترك‌زبانان این شهرستان در قسمتهای شمال ، شرق ، شمال غربی و جنوب شهر همدان ساكن بوده و اكثریت آنان بازماندگان اوغورها هستند كه از قرن یازدهم به بعد بطور گسترده‌ای با خانواده و احشامشان و كلمات زیادی از زبان فارسی وارد این زبان شده و با آن در آمیخته است.

لهجه‌های رایج در شهرستان همدان :

بعلت قدمت این شهر وجود تمدنهای مختلف در ادوار تاریخ و تمدن شش هزار ساله‌ای كه این شهر با شهرهای كلده، آشور، نینوا دارد ، اقوام مختلف با زبانها و آداب و رسوم گوناگون در آن زندگی كرده‌اند بهمین دلیل پراكندگی زبان و لهجه در این شهرستان بویژه شهر همدان و حتی در سطح استان بخوبی مشهود و ملحوظ است. ضمناً لهجه‌های شناخته شده در حوزه شهرستان در حال حاضر عبارتند از : لهجه فارسی ، تركی، لری، لكی، عبری، آشوری و ارمنی. لازم به یادآوری است كه مردم شهر همدان به زبان فارسی با لهجه همدانی كه در حال حاضر نسل جوان دیگر كمتر از آن استفاده می‌كنند صحبت می‌كنند. قوم یهود به زبان عبری ، اقلیتهای مسیحی و ارمنی به دو زبان ارمنی و آشوری تكلم می‌كنند.

زبانها و لهجه‌های رایج در بخشهای تابعه شهرستان همدان :

بخش مركزی ـ زبان و لهجه مردم این بخش تركی ، فارسی و لری تكلم می‌كنند.

بخش شــراء ـ زبان و لهجه این بخش هم فقط تركی است .